Mastocytoma u psa: objawy, rokowania i czy boli

Mastocytoma to jeden z najczęściej diagnozowanych nowotworów skóry u psów. Choroba ta budzi wiele niepokoju wśród właścicieli, którzy szukają informacji o objawach, rokowaniach oraz wpływie tego schorzenia na komfort życia ich pupila. W tym artykule przedstawimy kluczowe informacje dotyczące mastocytomy, które pomogą właścicielom psów lepiej zrozumieć tę chorobę i podjąć świadome decyzje dotyczące leczenia swojego czworonoga.

Czym jest mastocytoma u psa?

Mastocytoma (guz z komórek tucznych) to nowotwór wywodzący się z komórek tucznych (mastocytów), które są częścią układu immunologicznego organizmu. Komórki te zawierają ziarnistości wypełnione histaminą, heparyną i innymi substancjami biologicznie czynnymi, które odgrywają istotną rolę w procesach zapalnych i alergicznych.

Mastocytoma stanowi około 16-21% wszystkich nowotworów skóry u psów, co czyni go jednym z najczęstszych nowotworów skórnych u tych zwierząt.

Nowotwór ten może rozwinąć się u psów w każdym wieku, jednak najczęściej dotyka zwierzęta starsze (8-10 lat). Istnieje również wyraźna predyspozycja rasowa – częściej występuje u bokserów, labrador retrieverów, golden retrieverów, mopsów, boston terrierów oraz shar pei. Warto zaznaczyć, że u kotów mastocytoma występuje znacznie rzadziej niż u psów.

Objawy mastocytomy u psa

Rozpoznanie mastocytomy może być trudne, ponieważ guzy mogą przybierać różne formy i przypominać inne zmiany skórne. Oto najczęstsze objawy, które powinny zwrócić uwagę właściciela:

• Pojedyncze lub mnogie guzki w skórze lub tuż pod nią
• Zmiany mogą mieć różną wielkość – od kilku milimetrów do kilku centymetrów
• Guzki mogą być miękkie lub twarde, czasem pokryte owłosieniem
• Zmiany mogą występować w różnych miejscach ciała, ale najczęściej pojawiają się na tułowiu, kończynach i okolicy narządów płciowych
• Charakterystyczne „znikanie i pojawianie się” guzka (efekt Dariera) – guz może okresowo powiększać się i zmniejszać

Oprócz zmian skórnych, u psa mogą wystąpić również objawy ogólnoustrojowe:

• Brak apetytu
• Wymioty i biegunka
• Powiększone węzły chłonne
• Osłabienie i apatia
• Krwawienia z przewodu pokarmowego (w przypadku przerzutów)

Czy mastocytoma boli psa?

Pytanie o ból związany z mastocytomą jest jednym z najczęściej zadawanych przez właścicieli. Odpowiedź nie jest jednoznaczna i zależy od kilku czynników.

Sama zmiana nowotworowa nie zawsze jest bolesna, szczególnie we wczesnych stadiach choroby. Jednak komórki tuczne uwalniają histaminę i inne substancje, które mogą powodować stan zapalny, świąd i dyskomfort. Psy często liżą lub drapią miejsce, w którym znajduje się guz, co może prowadzić do uszkodzenia tkanki i wtórnych infekcji.

W zaawansowanych przypadkach, gdy nowotwór rozrasta się i naciska na okoliczne tkanki lub gdy dochodzi do przerzutów do narządów wewnętrznych, ból może być znaczący. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia, zanim choroba rozwinie się do stadium powodującego cierpienie zwierzęcia.

Diagnostyka mastocytomy

Prawidłowa diagnoza mastocytomy wymaga specjalistycznych badań weterynaryjnych. Proces diagnostyczny zazwyczaj obejmuje:

1. Badanie cytologiczne – pobranie komórek z guza za pomocą cienkiej igły (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa) i ocena ich pod mikroskopem. To badanie często pozwala na wstępne rozpoznanie mastocytomy już podczas pierwszej wizyty.

2. Badanie histopatologiczne – pobranie wycinka tkanki lub całego guza do badania, co umożliwia określenie stopnia złośliwości nowotworu (tzw. grading) i zaplanowanie dalszego leczenia.

3. Badania obrazowe – USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej lub tomografia komputerowa mogą być wykonywane w celu oceny ewentualnych przerzutów i określenia stadium zaawansowania choroby.

4. Badania krwi i moczu – pozwalają ocenić ogólny stan zdrowia psa i wykryć ewentualne zaburzenia związane z chorobą, co jest kluczowe przy planowaniu leczenia.

Stopnie złośliwości i rokowania

Mastocytoma u psów klasyfikuje się według stopni złośliwości, które mają kluczowe znaczenie dla rokowań i wyboru metody leczenia. Obecnie stosowane są dwa systemy klasyfikacji, które pomagają weterynarzom ocenić agresywność nowotworu:

Klasyfikacja Patnaika (trzystopniowa)

– I stopień – guzy dobrze zróżnicowane, o niskiej złośliwości. Rokowania są bardzo dobre, a przeżywalność po leczeniu chirurgicznym wynosi około 90%.
– II stopień – guzy średnio zróżnicowane. Rokowania są zróżnicowane, a przeżywalność po leczeniu wynosi około 44-77%.
– III stopień – guzy słabo zróżnicowane, o wysokiej złośliwości. Rokowania są niepomyślne, przeżywalność po leczeniu wynosi około 6-13%.

Klasyfikacja Kiupela (dwustopniowa)

– Niski stopień – lepsze rokowania, mniejsze ryzyko przerzutów i dłuższy czas przeżycia.
– Wysoki stopień – gorsze rokowania, większe ryzyko przerzutów i nawrotów, wymaga bardziej agresywnego leczenia.

Poza stopniem złośliwości, na rokowanie wpływają również:

• Lokalizacja guza (guzy w okolicy narządów płciowych, jamy ustnej i okolicy odbytu mają gorsze rokowania)
• Wielkość guza (większe zmiany trudniej leczyć)
• Obecność przerzutów do węzłów chłonnych lub narządów wewnętrznych
• Ogólny stan zdrowia psa i jego wiek
• Szybkość podjęcia leczenia (wczesna interwencja znacząco poprawia rokowania)

Metody leczenia mastocytomy

Leczenie mastocytomy jest dostosowywane indywidualnie do każdego przypadku i zależy od stopnia zaawansowania choroby. Najskuteczniejsze rezultaty osiąga się stosując terapię multimodalną, czyli łączącą różne metody leczenia:

1. Leczenie chirurgiczne – usunięcie guza wraz z marginesem zdrowych tkanek (zwykle 2-3 cm). Jest to metoda z wyboru w przypadku pojedynczych, dobrze zlokalizowanych zmian. Wczesna interwencja chirurgiczna daje najlepsze szanse na całkowite wyleczenie.

2. Radioterapia – stosowana jako uzupełnienie leczenia chirurgicznego lub w przypadku guzów, których nie można usunąć operacyjnie. Skutecznie niszczy komórki nowotworowe pozostałe po nieradykalnym zabiegu.

3. Chemioterapia – zalecana w przypadku guzów o wysokim stopniu złośliwości lub gdy występują przerzuty. Najczęściej stosowane leki to winkrystyna, lomustyna i prednizon.

4. Leczenie celowane – stosowanie inhibitorów kinazy tyrozynowej (np. Masitinib, Toceranib), które hamują wzrost komórek nowotworowych poprzez blokowanie specyficznych szlaków metabolicznych.

5. Leczenie wspomagające – stosowanie leków przeciwhistaminowych, które blokują działanie histaminy uwalnianej przez komórki tuczne, oraz inhibitorów pompy protonowej, które zmniejszają ryzyko owrzodzeń żołądka często towarzyszących mastocytomie.

Jak dbać o psa z mastocytomą?

Opieka nad psem z rozpoznaną mastocytomą wymaga szczególnej uwagi właściciela i systematycznego podejścia:

• Regularnie kontroluj stan skóry psa, zwracając uwagę na pojawienie się nowych zmian lub powiększanie się istniejących
• Przestrzegaj terminów wizyt kontrolnych u weterynarza, nawet jeśli pies wydaje się czuć dobrze
• Podawaj leki zgodnie z zaleceniami lekarza, nie przerywaj terapii bez konsultacji
• Zapewnij psu spokojne środowisko, unikaj sytuacji stresowych, które mogą nasilać objawy i stymulować uwalnianie histaminy
• Stosuj odpowiednią dietę – niektórzy weterynarze zalecają unikanie pokarmów bogatych w histaminę (np. fermentowane produkty, niektóre ryby)
• Obserwuj ogólne samopoczucie psa i natychmiast reaguj na niepokojące objawy, takie jak utrata apetytu, wymioty czy osłabienie
• Rozważ konsultację z onkologiem weterynaryjnym, szczególnie w przypadku guzów o wysokim stopniu złośliwości

Mastocytoma to poważne schorzenie, które wymaga profesjonalnej diagnostyki i leczenia. Wczesne wykrycie i odpowiednie postępowanie znacząco poprawiają rokowania. Jeśli zauważysz u swojego psa podejrzane zmiany skórne, nie zwlekaj z wizytą u lekarza weterynarii. Pamiętaj, że nowoczesna medycyna weterynaryjna oferuje coraz skuteczniejsze metody leczenia, dając nadzieję nawet w przypadku zaawansowanej choroby. Regularne badania profilaktyczne i szybka reakcja na niepokojące zmiany to klucz do sukcesu w walce z tym nowotworem.